Deze route is ontwikkeld door Het Limburgs Landschap
De website van Het Limburgs Landschap wordt op dit moment vernieuwd. De routes van deze organisatie zijn daarom tijdelijk niet te downloaden. Excuses voor het ongemak.
Start: parkeerplaats vóór de slagboom van de oprijlaan van Chateau St.Gerlach in Houthem-St.Gerlach
Afstand: ca. 4,5 km
Let op
Vanwege de grote grazers in het terrein kunnen honden op deze wandeling niet mee. De wilde runderen en paarden beschouwen honden als wolven en zullen hun kudde ertegen verdedigen. De grote grazers worden als wild beschouwd, dus niet aaien, niet voederen nooit tussen de kudde doorlopen en voldoende afstand houden. De paarden kunnen uit nieuwsgierigheid op u afkomen. U kunt ze wegjagen door hard in uw handen te klappen of te wapperen. Mochten de paarden op het pad blijven staan ga dan in een boogje er omheen door de begroeiing heen. U hoeft in dit natuurgebied niet op de paden te blijven.
Deze wandelroute laat u kennis maken met het natuurgebied Ingendael en de Bergse Hei. Het is een groot natuurontwikke-lingsproject in het Beneden-Geuldal. De beide natuurgebieden die als één geheel beheerd worden, zijn eigendom van Stichting het Limburgs Landschap. U kunt hier goed zien wat voor effecten het beheer met grote grazers in het gebied heeft.
Op het landgoed ligt een groot aantal waardevolle gebouwen. De fraaie proosdij uit de tijd dat het complex een religieuze functie had, de (rode) pachtboerderij, nu hotel en andere voormalige kloostergebouwen en boerderijen. Het merendeel is in gebruik, dus beperkt toegankelijk. Het kerkje van St. Gerlach behoort tot de belangrijke monumenten van Nederland. De oude fresco's in de kerk zijn uniek. Via de binnenplaats van het Chateau is het kerkje en de bidkapel bereikbaar.
Gevarieerde tuinen
Het oude bos bij de parkeerplaats is een park in de van oorsprong Engelse landschapsstijl. Het behoort bij de tuinen van het oude Chateau St. Gerlach. Voor het chateau, een voormalig klooster, ligt een meer formele (beelden)tuin. Het chateau is met veel gevoel voor detail en authenticiteit gerestaureerd en functioneert als hotel en conferentieoord. Er is een sfeervol terras in de binnentuin. Het Ingendael behoorde vroeger bij het chateau. Die zijn bij de verkoop van het chateau doorverkocht aan Het Limburgs Landschap.
Routebeschrijving
* Loop vanaf de parkeerplaats richting slagboom
Als u vanaf de parkeerplaats naar de slagboom loopt ziet u aan het einde van het kleine paadje langs het Informatiepaneel aan de linkerhand de Gerlachus put, waar heilzaam water in zou zitten. Deze put staat logischerwijs op een plek waar het grondwater dicht aan de oppervlakte komt.
* Ga langs de slagboom en blijf over de oprijlaan lopen tot in de haakse bocht, hier naar links door het poortje het Ingendael in.
U moet zo meteen rechtsaf langs het schutterijveld gaan lopen.
Broekbosjes en zijbeken
Links van u bevindt zich een moeras. Hier lagen tot voor een aantal jaren terug akkers en weilanden. De Strabeek die vanaf het Ravensbos (links voor u hoog op de helling) stroomt werd tot voor een paar jaar via een gegraven sloot snel naar de Geul gevoerd. Nu mondt de beek, zoals oorspronkelijk, weer in het gebied uit. Ook is deze laagte een oude kwelplek, waar het grondwater de neiging heeft omhoog te komen. Zo ontstond het oude broek, een zeer waardevolle plek voor allerhande vochtminnende planten en diersoorten. Elzen en wilgen vormen hier en daar al kleine bosjes. Ook voor amfibieën en libellen vormt deze plek een waar paradijs.
Grazers
Op Ingendael staan kuddes (half-wilde) Poolse Konik paarden en Galloway-runderen. De Koniks zijn nazaten van het Europese wilde paard, de Tarpan. De Galloways zijn sterke Schotse runderen die qua leefwijze en effecten op het landschap sterk overeenkomen met het uitgestorven oerrund. Ze kunnen zichzelf prima redden en hebben nauwelijks verzorging nodig. Zonder deze dieren zou het beekdal snel in een ondoordringbaar woud veranderen. De grazers zorgen ervoor dat er een afwisse¬lend natuurlandschap ontstaat met open, bloemrijke weitjes, struwelen, ruigte en hier en daar bos.
* Zoals gezegd na het toegangshek naar rechts het gebied inlopen langs het schutterijveld en dan naar rechts.
Sloten
Op veel plekken was het Geuldal hier door landbouwkundig gebruik verdroogd. Waar dat mogelijk was zijn afwateringsslootjes bij hun eindpunt dichtge¬gooid, waardoor water langer in Ingendael wordt vastgehouden. Hierdoor zijn weer meer interessante overgangen van nat naar droog in het gebied verschenen en de sloten zijn rijke groeiplekken voor veel plantensoorten geworden.
* Blijf het pad tussen Chateau en Geul volgen.
U heeft goed zicht op de fraaie bloemen- en beeldentuinen van het Chateau. U loopt langs de achterkant van de voormalige pachtboerderij. Dit grote rode gebouw is na een zeer intensieve restauratie een hotel geworden.
Vrijstromende Geul
De aan uw linkerhand stromende Geul mag in dit gebied haar natuurlijke loop volgen. Door beschoeiingen weg te halen, kunnen de oevers weer afkalven en worden oeroude grindbodems blootgelegd. Hierdoor verbreedt de Geul zich plaatselijk en ontstaat een vlechtend netwerk van meerdere geulen, verlandende armen en poelen. Hier en daar zal de Geul een nieuwe, zelfgekozen loop kiezen. Dit wordt gestimuleerd door omgevallen bomen in de beek te laten liggen. Langs de route ziet u dan ook her en der steile erosiewanden en zelfs de eerste eilandjes. Veel dieren en planten zijn specifiek aangepast aan deze dynamiek van de rivier en profiteren van erosie en grindafzetting. Een goed voorbeeld is de ijsvogel die zijn nest in de afslagoevers graaft, en visjes vangt in rustige meanders van de Geul.
* Aan uw linkerhand ziet u na een tijdje een bruggetje over de Geul. Ga over dit bruggetje en houdt rechtsaan.
* Verlaat het ruige grasland via het V-poortje en ga op de asfaltweg linksaf.
In de hellingwand ziet u verschillende gehakte gaten. Dat zijn, overigens om veiligheidsredenen dichtgemaakte, ingangen van ondergrondse gangenstelsels. De mergelgroeves in de ondergrond van de Bergse Hei zijn van belang als overwinteringsplaats voor vleermuizen.
* Na het woonhuis ziet u aan uw rechterhand een poortje daar ingaan en het steile, soms glibberige, ‘holle’ bospaadje ingaan.
* Op veelsprong van kleine paadjes scherp naar links gaan.
Het pad voert u halverwege door het hellingbos parallel aan de Geul. In de bocht naar links staat rechts een oude eikenboom met twee spechtengaten. Spechten maken meestal jaarlijks een nieuw nest, maar hun gebruikte nest is goede woonruimte voor andere vogels of vleermuizen. Halverwege dit pad staat links een oude eik. In deze boom zitten vele vleermuizen. Ze zijn ontdekt bij vleermuizenonderzoek met behulp van bat-detectors. Deze detectors maken de sonargeluiden van de vleermuis ook voor de mens hoorbaar. Tevens is vastgesteld dat de vleermuizen hun voedsel langs de oevers van de Geul verzamelen.
* Op kruising met brede holle weg naar links, u loopt zo de helling af het dal in.
Hellingbossen
De hellingbossen in het Geuldal zijn zeer fraai. Er groeit eenbes, Christoffelkruid en in het voorjaar op veel plaatsen daslook. Daarnaast huizen hier in grote aantallen bosvogels als appelvink, fluiter en spechten. Maar wat zijn hellingbossen zonder een goed ontwikkeld beekdal? Het is de bedoeling de natuurlijke relatie tussen het dal en de hellingen weer in ere te herstellen.
* Op Y-splitsing links aanhouden (eigenlijk dus rechtdoor lopen).
Dassenburchten
Na enige tientallen meters kunt u aan uw rechterhand zien dat er door een das gegraven is. Iets verder is aan weerszijden van het pad aan de smalle paadjes in de begroeiing te zien dat er hier dieren regelmatig oversteken. Zo'n spoor heet een wissel. In de omgeving zitten dassen en de wissels kunnen heel goed van hen zijn. Misschien vindt u wel haren of pootafdrukken van de das.
* Bij het bruggetje rechtsaf het pad vervolgen.
Het bruggetje ligt er omdat het regenwater een steeds diepere erosiegeul in de holle weg uitslijt. Zo hoeven niet jaarlijks de uitgesleten kuilen opgevuld te worden. Mocht u een groot aantal omgevallen bomen in de geul willen zien, dan moet u bij het bruggetje eerste even naar links lopen. Aansluitend dan weer de route hier vervolgen.
Bomen in de beek
Aan de overhangende wortels van de aangeplante populieren langs de Geul is te zien dat deze bomen eigenlijk niet langs een snelstromende rivier thuis horen. In feite komen ze uit de zompi¬ge moerassen van Canada waar ze veel meer kunnen profiteren van hun brede wortelstelsel. Langs de Geul horen met name zwarte els en wilgen thuis. Vooral elzen kunnen diep met hun wortels in het grindpakket doordringen. Zo diep dat ook op een plek langs de Geul bij Ingendael een els bijna midden in de beek staat. De populieren spelen echter een belangrijke rol bij het 'destabili¬seren' van de beek. Doordat deze bomen met kluit en al in het water vallen wordt op die plek de Geul gedwongen een nieuwe loop te kiezen. Hierdoor ontstaan nieuwe steilranden en grindei¬landjes. De bomen zorgen zo voor meer variatie in de rivier: er ontstaan diepe en ondiepe delen, snelstromende en stilstaande delen en daardoor koude en warmere gedeelten. Daarnaast hechten er allerlei kleine diertjes aan het hout die een zuiverende werking op het water hebben en als voedsel voor grotere dieren dienen. Bomen mogen in Ingendael dus gewoon omvallen en blijven liggen.
* De weg vervolgend komt u bij een klaphek en over een steil mergelpaadje.
Hier ziet u wat erosie van de Geul en het regenwater kan doen. Beneden ziet u een 'eilandje' in ontwikkeling en veel omgevallen bomen. De mergel komt hier aan de oppervlakte. Kunt u zich voorstellen dat dit hele dal tot aan de verre overkant helemaal door rivieren en ijs is uitgesleten?
* U komt weer door een klaphek en een eind verder bij een brug over de Geul. Deze oversteken u loopt zo het Ingendael weer in.
* Blijf het prikkeldraad aan uw rechterhand min of meer volgen en dan vóór een bielzenbruggetje over een sloot linksaf het pad op richting Chateau St. Gerlach.
Spontane bosontwikkeling
Enkele jaren geleden waren de gronden hier nog intensief gebruikte
landbouwgronden. In deze voormalige weilanden zal in de toe-komst plaatselijk bos en struikgewas opslaan. De Geul, maar ook tal van vogels en zoogdieren voeren veel zaden van bomen en struiken aan. Al in de eerste jaren vormen zich mede daardoor spontaan struwelen met meidoorn en sleedoorn, gevolgd door boomsoorten als zomereik, es, gladde iep en es¬doorn. Ze zullen opgroeien aan de randen van bloemrijke gras¬landen en moerasjes vol dotterbloemen. Er ontstaat kortom een zeer gevarieerd mozaïeklandschap. De grote grazers voorkomen dat alles dichtgroeit met bos.
* U komt het pad volgend weer uit bij het klappoortje waar u het Ingendael bent binnen gekomen. Ga de oprijlaan naar rechts op en zo komt u weer bij de parkeerplaats. U kunt ook richting het Chateau gaan om op het terras wat te drinken.
Het team van Het Limburgs Landschap hoopt dat u een plezierige wandeling heeft gehad.
Download hier de routebeschrijving van Het Limburgs Landschap
Download hier het routekaartje van Het Limburgs Landschap
Klik hier voor de website van Het Limburgs Landschap
