Deze wandelroute is ontwikkeld door Het Limburgs Landschap
De website van Het Limburgs Landschap wordt op dit moment vernieuwd. De routes van deze organisatie zijn daarom tijdelijk niet te downloaden. Excuses voor het ongemak.
Startpunt: Vanaf de parkeerplaats met informatiebord bij de Schanstoren aan de Schans in Arcen.
Afstand: ongeveer 5 km
Markering: Volg de groene paaltjes.
Begaanbaarheid: Aangepast schoeisel is sterk aanbevolen.
Gebied: Laat meerdere interessante delen van het Landgoed Arcen zien.
Honden niet toegestaan: In de natuurontwikkelingsgebieden langs de Maas kunt u Galloway-runderen tegenkomen. Deze dieren zijn onder andere uitgekozen op hun goedmoedige karakter. Zij zullen zich weinig van hun omgeving aantrekken en voelen zich samen veilig in de kudde. Honden blijven echter instinctmatig een vijand voor deze grote grazers. Honden zijn in deze terreingedeeltes dan ook niet toegestaan.
De Barbara’s Weerd langs de Maas ter hoogte van Landgoed Arcen is enkele jaren geleden opengesteld voor wandelaars. Het is een natuurontwikkelingsterrein waar u vrij mag rondstruinen. Om het u makkelijk te maken, zijn er twee wandelroutes uitgezet zodat u de natuur in de buurt ook kunt ontdekken. Eén van deze routes wordt hier beschreven.
Onderweg komt u veel interessante punten tegen
Schanstoren
In 1330 bezat Arcen al stapelrecht op de Maas. Er werd hier veel handel gedreven en het dorp was een belangrijke schakel naar het achterland. Daarom was Arcen al vroeg een vestingstadje omgeven door muren, aarden wallen en grachten. De Schanstoren is één van de weinige overgebleven herinneringen aan de oude vesting.
De Barbara’s Weerd
De Barbara’s Weerd wordt gevormd door de voormalige akkers en weilanden met bos. De bossen zijn gelegen op de oevers van de Maas tussen het Lottums veer en de kom van Arcen. Ze behoorden vroeger tot de gronden van het Klooster Barbara’s Weerd. Nu mag de natuur hier volledig haar gang gaan. U kunt er vrij rondstruinen door de bloemrijke graslanden en de voormalige akkers die nu met ruige struweel begroeid raken. Er komen volop vlinders, vogels en muizen op de ruigtekruiden af. U kunt hier nieuwe natuur ontdekken die zeer soortenrijk is.
Van laag naar hoog
De Maas werkt hier al eeuwen aan de vormgeving van het landschap. De sporen zijn nog duidelijk in het landschap terug te vinden. De stromende rivier zorgt ervoor dat stukje bij beetje bodemmateriaal wegspoelt maar ook materiaal van stroomopwaarts wordt aangevoerd. In de loop van duizenden jaren zijn door afwisseling van koude en warmere periode in het klimaat en schommelingen in waterafvoer van de Maas diepere dalen ontstaan. Vervolgens zijn sommige delen weer opgevuld met zand en klei. Deze hoogteverschillen worden terrassen genoemd. Wie vlak langs het water loopt en naar het land kijkt, ziet de hoogteverschillen tussen de zogenaamde laag- en middenterrassen. Het middenterras heeft door de hogere en drogere ligging een andere plantengroei. Omdat het minder snel overstroomt, wordt het dus ook zelden bedekt met een verse laag rivierklei en zand. Het lijkt alsof de Maas steeds meer westelijk komt te liggen. Ook nu nog zoekt de rivier nog steeds haar weg. Daardoor ontstaan bochten en worden soms stukken land afgesneden. Zo is in de loop van vele duizenden jaren een reliëfrijk gebied ontstaan. Te onderscheiden zijn het laagterras en het middenterras. Het hoogterras ligt meestal op Duits grondgebied. De hoogteverschillen kunnen hier in totaal meer dan 20 meter zijn.
Watermolen
Rond 1512 werd hier een nieuwe molen in gebruik genomen nadat de oude molen deels was verwoest. Tot 1917 kon men de raderen zien werken. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de watermolen echter zwaar beschadigd. De molen verviel tot een ruïne. Een aanat jaren geleden is de watermolen dankzij de zeer grote inzet van de Stichting Behoud Watermolen Arcen gerestaureerd. Nu is de molen in gebruik als graanbranderij (er wordt nog daadwerkelijk graan gemalen) en er worden rondleidingen gegeven waarna men in het proeflokaal met de likeuren en jenever van graanbranderij ‘De IJsvogel’ kan kennismaken.
Moerasbos en vogels
Op het landgoed maar ook vlakbij het kasteel liggen moerasbossen. Dit soort bossen worden ook broekbossen genoemd. U vindt er vooral wilgenstruweel. Met behulp van stuwen wordt tegenwoordig het regenwater in het gebied vastgehouden zodat een echt moerasgebied behouden blijft. De dichte begroeiingen en vochtige omstandigheden maken het erg aantrekkelijk voor vogels. U kunt vanaf de paden de vogels in het voorjaar luidkeels horen zingen. Ook is het een ideaal rustgebied voor onder andere reeën.
De wind aan het werk
De rivier heeft hier veel hoogteverschillen veroorzaakt, maar ook de wind heeft daar aan meegewerkt. Tijdens de ijstijden (meer dan 10.000 jaar geleden) lag een groot deel van de Maasbedding droog. De overheersende westenwind, blies het zand uit de bedding, en legde het zand weer neer aan de oostoever van de rivier; de rivierduinen. In de 20e eeuw heeft men veel van deze heuvels bebost met dennen voor productiehout. Ze worden nu door aangepast beheer omgevormd tot soortenrijkere eikenberkenbossen. In ieder seizoen anders en vol leven.
Oud hout, nieuw leven
Op verschillende plekken liggen dode bomen. Het Limburgs Landschap streeft naar rijke afwisselende natuur en dus laten we dat hout gewoon liggen. Wie alleen naar geld kijkt, zou het misschien liever verkopen maar ook nu worden we er allemaal rijker van, inclusief de natuur! De oude bomen zijn een prima nestplek voor bijvoorbeeld spechten. In de kieren en gaten van de schors en het hout verbergen zich insecten. Een gedekte tafel voor vele vogels. Ook korstmossen, mossen en schimmels gedijen op dood hout goed.
Volop cultuur
Landgoed Arcen heeft verschillende karakteristieke lanen. Ze horen bij een landgoed. Vanaf 1986 heeft Het Limburgs Landschap weer nieuwe eikenlanen aangelegd om het landgoedkarakter van het gebied ook voor volgende generaties te behouden.
IJskelder
Bij kastelen hoorde een ijskelder. Men stopte er het ijs uit vijvers en grachten in. Dat bleef tot ver in de zomer goed en daarmee kon men gerechten koelen. De ijskelder is gerestaureerd door de ingang gedeeltelijk af te sluiten, mensen kunnen niet naar binnen, maar vleermuizen wel. Vleermuizen gebruiken de ijskelder graag als overwinteringplaats.
Kasteel Arcen
Al voor het jaar 1300 was er sprake van een kasteel bij Arcen. Verval en verwoesting hebben ervoor gezorgd dat in de 16e eeuw een nieuw kasteel gebouwd moest worden. Echter ook dat kasteel werd in 1646 verwoest. Tijdens de 17e en 18e eeuw werd stukje bij beetje het huidige Kasteel Arcen gebouwd. Het kasteel liep veel schade op tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het is in de zeventiger jaren aangekocht door Het Limburgs Landschap en in de tachtiger jaren totaal gerestaureerd. De tuinen rondom het kasteel zijn na de restauratie ingericht met allerlei moderne en meer klassieke tuinen. In het kasteel zijn wisselende exposities te zien met verschillende thema’s. De Kasteeltuinen zijn globaal van eind maart tot en met eind oktober van 10.00 tot 18.00 uur tegen betaling te bezichtigen.
