Afstand: 10 km.
Startpunt: busstation Gulpen
Eindpunt: Wahlwiller
Deze route komt uit: Sporen van de tram Maastricht – Vaals (uitgeverij Elmar)
Dit boek aanschaffen? Klik op onderstaande link en ga naar de webshop
Historische routes Sporen van de tram Maastricht-Vaals
Jansen, F & F. Jansen
De wandelaar komt nu in het gebied waar de stoomtram het langst heeft gereden: tussen Wijlre en Vaals was al in 1922 een tram. Deze stopte alleen aan de oostgrens van Gulpen (halte Wittem-Gulpen, later genoemd Gulpen-Rijksweg). Op dit punt kwam de sporendriehoek te liggen, die Wijlre-Vaals en Maastricht-Gulpen vanaf 1925 met elkaar verbond. U loopt een klein stukje over de oude spoordijk tussen Gulpen en Wijire, die nog volledig intact is, maar helaas slechts zeer gedeeltelijk toegankelijk. De spoordijk is wel te bezichtigen door een paar zijweggetjes in te lopen langs de weg Wittem-Wijlre. Bij Wijlre kwam de aansluiting tot stand met het treinspoor Maastricht-Aken. De liefhebbers weten uiteraard allang dat hier een opstapplaats is voor de toeristische stoomtrein. Na Wijlre wordt het rustiger en komt u langs fraaie uitzichtpunten met gelegenheid tot picknicken. Tussen Wittem en Wahlwiller reed de tram langs de Rijksweg, en gaat de wandelroute over een hoger gelegen landweg. Na tien kilometer eindigt dit deel hij het kerkje van Wahlwiller en de voormalige tramhalte.
Routebeschrijving:
* Het beginpunt van dit deel van de wandelroute is bij het grote busstation van Gulpen langs de Rijksweg.
* Steek de Rijksweg over en loop rechtsaf het trottoir op. De tramlijn kruiste op dit punt de Rijksweg en liep verder langs de noordzijde van de weg richting Vaals.
* Na een kleine 100 m, linksaf (Nieuwstraat).
* Tweede straat rechts (Dr. Poelsstraat).
* Derde straat links (In het Diepe Broek).
* Vlak voor de brug rechtsaf, het onverharde voetpad volgen langs het riviertje de Geul. Over het bruggetje, door het draaihek en het pad door het weiland volgen.
* U passeert nog een brug en gaat kort voor de verharde weg rechtsaf, het houten bruggetje over (er staat een bord Opengesteld Limburgs Landschap). * 200 m. verder gaat u een trap je op.
* Linksaf, de weg oversteken en het onverharde pad in.
* Na 20 m. passeert u een draaihekje en betreedt u de oude spoordijk, die in een flauwe bocht naar links draait. Hier vond op 22 april 1925 de frontale trambotsing plaats die eerder werd beschreven.
* Na het volgende draaihek komt u uit bij een asfaltweggetje. Opvallend is dat alleen ter hoogte van de tramdijk het weiland is gemarkeerd met betonnen palen (ook aan de overzijde van de weg). Voor het overige heb ik alleen houten palen rond de weilanden gezien. Ik vermoed dat deze betonnen palen restanten zijn uit de tramtijd. Mogelijk stonden ze op deze plaats om de gebruikers van de weg te waarschuwen voor naderende trams. Het is bekend dat de LTM waarschuwingsborden had staan op plaatsen waar de tram de weg kruiste ('Halt als een trein nadert'). Recht voor u ziet u de spoordijk doorlopen in de richting van Wijire. Achter Kasteel Cartils was een tramhalte.
* Bij dit asfaltweggetje linksaf.
* Na 200 m. de voorrangsweg oversteken en rechtsaf, het houten bruggetje over en het trottoir richting Wijlre. U passeert het dertiende-eeuwse Kasteel Cartils. Volgens de overlevering was dit kasteel ooit een uitvalsbasis van de Bokkenrijders. Ten tijde van de tram woonde hier een kantonrechter. Voorbij Cartils kunt u eventueel een lommerrijke oprijlaan inlopen om de spoordijk te bekijken. Het beste uitzicht op de spoordijk heeft u achter het parkeerterrein van café-restaurant 'De Pelikaan', waar een doodlopend pad is.
* Na 1200 m. achter het plaatsnaambord van Wijlre de eerste weg rechts: de Leienhuisweg.
* Na 200 m. bij kruispunt rechtdoor.
* Bij het spoor buigt de Leienhuisweg naar links. 50 m. verder komt u uit bij een onbewaakte overweg.
* Rechtsaf, de onbewaakte overweg oversteken.
* Na 100 m. bij splitsing links. Volg de weg heuvelopwaarts. Na zon 200 m, ziet u links van deze holle weg een oude kalkoven. tegenwoordig een industrieel monument.
* Bovenaan de heuvel, bij kruispunt met bord 'stilte gebied', rechtsaf (de weg met rood-groen-gele paaltjes). U passeert 'Rustpunt Moorenheideweg', een uitzichtpunt met zitbanken.
* Na 600 m., iets voor de hoge zendmast van Eyserbos, rechtsaf, een onverhard pad met blauw en geel paaltje (richting Cartils/Gulpen). Er volgt nu een lange afdaling, waarbij u na 700 m. een spoorviaduct oversteekt.
* 300 m. na het spoorviaduct, bij een heg, staan een blauw en een geel paaltje. Hier het pad naar links inlopen. Rechts ziet u de achterzijde van Kasteel Cartils met de spoordijk. Daar is ook een bakstenen bouwsel te zien. Hier was in de tijd van de tram een veedoorlaat van gewapend beton. Die veedoorlaat is er nog steeds, maar is nu dichtgebouwd met bakstenen zodat daar nu een schuurtje is.
* Volg steeds het pad langs de heg. U passeert twee draaihekjes. Onderaan, bij het derde draaihek, rechtsaf. Het gaat nu langs de rand van het weiland.
* Het bruggetje oversteken. Blijf de gele paaltjes volgen. Het pad gaat dwars door hel weiland omhoog.
* Tenslotte, na een draaihekje, komt u uit bij een onverharde weg. Hier rechtsaf.
* Na 100 m. linksaf (hier staan houten richtingaanwijzers). Deze weg wordt na 100 m. bij de kampeerboerderij onverhard U passeert een monument voor omgekomen Canadese militairen, Verderop staat een standbeeld ter nagedachtenis aan oorlogsslachtoffers. Hier zijn ook zitbanken en een picknicktafel. Dit pad ligt veel hoger dan de Rijksweg, die enkele honderden meters zuidelijker loopt. Daar reed de tram, en daar was ook de halte van Wittem. Het klooster van Wittem (van hieruit is het hoge gebouw goed zichtbaar) is een bekend bedevaartsoord. Tussen Wittem en Wahlwiller bevond zich een speciale losplaats ten behoeve van de fruitveiling Zinzelbeek. Deze veiling bestaat allang niet meer. Het gebouw staat er nog, maar werd in 1998 dusdanig verbouwd dat de oorspronkelijke vorm nauwelijks nog herkenbaar is. In dit grijsgeverfde gebouw is tegenwoordig een bedrijf gevestigd dat zich met 'wooncomfort' bezighoudt.
* Asfaltweg oversteken en rechtdoor, de verharde weg richting Kruisberg. Deze geleidelijk stijgende weg wordt na 1 km. onverhard,
* Op de heuveltop bereikt u een vijfsprong met veldkruis en zitbank. Hier rechtsaf richting Wahlwiller. Let op de oude grijze steen met doodshoofd en gekruiste doodsbeenderen naast de zitbank. Het is een herdenkingssteen, in 1860 geplaatst toen hier iemand door de bliksem was getroffen. In die tijd sprak men in deze contreien nog nauwelijks Nederlands, en dat is af te lezen aan de tekst op de steen. In oostelijke richting is het windmolenpark van het Duitse Orsbach goed te zien. De afdaling die nu volgt is de Kruisberg. Ieder jaar moeten wielrenners bij de Amstel Goldrace deze helling opfietsen.
* Dit aanvankelijk zeer steil afdalende weggetje steeds blijven volgen, ook als u het plaatsnaambord Wahlwiller bent gepasseerd.
* Bij stopbord linksaf (Pres. John F. Kennedystraat).
* 100 m. verder komt u uit bij de Oude Baan. Rechts van u staat het kerkje van Wahlwiller. Daartegenover, bij café ‘De Verwondering’, eindigt dit deel van de wandelroute. Op dit punt was van 1932 tot 1938 de tramhalte van Wahlwiller. De Sint Cunibertuskerk van Wahlwiller is de trotse bezitter van de beroemde statieschilderijen van Aad de Haas, die ooit door het bisdom in de ban werden gedaan. Er is maar één keer in de week een kerkdienst: op zondag om 11.00 uur. Daarbuiten is de kerk alleen te bezichtigen op afspraak met de koster.