Home > Over het Belse Lijntje

Over het Belse Lijntje

Afstand: ongeveer 37,5 km. 
Start- en eindpunt: Station Tilburg

Deze route komt uit: 
Fietsen en wandelen langs oude spoorwegen in Nederland (Uitgeverij Elmar)
Dit boek aanschaffen? Klik op onderstaande link en ga naar de webshop:

eigenwijze reizen fietsvakanties banner

Fietsen en wandelen langs oude spoorwegen in Nederland

Fietsen en wandelen langs oude spoorwegen in Nederland
A. Artz

Wat u op deze route kunt verwachten:
Mooie fietspaden over verlaten spoor- en tramtracés, en het echte Brabantse landschap, met gave beken, landgoederen (deels nog steeds privébezit) afgewisseld met bouwland.

Deze route voert door een vanouds agrarisch gebied, het Nederlandse deel van de Kempen. De Kempen zijn een arm zandgebied waarin gedurende de Middeleeuwen geen steden tot bloei zijn gekomen, met uitzondering van Turnhout dat op een kruispunt van handelsroutes lag. In de zeventiende eeuw ontstond hier en daar huisnijverheid, vooral in Tilburg waar wol tot grove stoffen werd verwerkt. Bekend is dat daar in de zeventiende eeuw al 300 weefgetouwen stonden. De prijzen voor deze stoffen waren echter laag en veel welvaart bracht deze weefactiviteit dus niet. Pas in de negentiende eeuw bloeide de industrie op. Tilburg werd de wolstad van Nederland, een functie die tot dan toe door Leiden was vervuld. Vermeldenswaard is ook dat koning Willem II zeer begaan was met het wel en wee van deze tot dan toe arme streek en zich zelfs vestigde in het gebouw dat nu als Paleis-Raadhuis bekend staat.

De toegenomen industrialisatie was een goede voedingsbodem voor de spoorwegbouw. Men had hoge verwachtingen van de ontwikkeling van Tilburg en omstreken, en daarnaast was het de spoorwegbouwers niet ontgaan dat een spoorweg Tilburg-Turnhout een schakel zou kunnen vormen in een spoorverbinding Amsterdam-Parijs. Aan de bouw van deze lijn werd veel belang gehecht, en dus kreeg de Société Anonyme des Chemins de Fer du Nord de la Belgique in 1865 een concessie om deze lijn aan te leggen. In 1867(!) werd de lijn geopend, inclusief een groot grensstation bij Weelde, dat voor de helft op Nederlands en voor de helft op Belgisch grondgebied lag. In Nederland sprak men van Baarle-Nassau Grens, in België van Weelde Grens. Men had duidelijk op een enorm internationaal vervoer gerekend: in 1904 bouwde de spoorwegarchitect Van Heukelom een nieuw station met een perron van 164 meter lang en een overkapping van 22 meter spanwijdte. Rondom verrees een compleet dorp voor spoorweg- en douanepersoneel, Weelde Statie genaamd.

Maar ondanks deze grootse inspanningen bleef het 'Belse Lijntje' maar een marginaal lijntje dat in 1934 voor personenvervoer gesloten werd. In de jaren zeventig kwam er een eind aan het goederenvervoer en ook een toeristisch treintje hield het niet lang op deze lijn uit. Eind jaren tachtig werden de rails opgebroken en werd over het spoortracé een fietspad aangelegd, van Tilburg via Riel en Alphen naar Baarle-Nassau en verder richting België. Trams reden er in de Kempen ook, vooral op Belgisch grondgebied. De Nationale Maatschappij van Buurtspoorwegen (NMVB) was al vanaf het eind van de negentiende eeuw actief met het aanleggen, exploiteren en verpachten van tramlijnen. Er werd zelfs een internationale tramlijn aangelegd: van Turnhout langs de steenweg naar Poppel, vandaar over een lang eigen traject door de verlaten heidevelden naar Hilvarenbeek, Goirle en Tilburg. Midden op de hei was een douanekantoortje ingericht. Maar in de jaren dertig was het ook met deze lijn afgelopen. Enkele kilometers voor Goirle is er over het tramtracé een bomenlaan aangelegd – onderdeel van de route.

Routebeschrijving:
* Komende uit het station rechtsaf.
* Op de eerste kruising, met de Gasthuisring, rechtdoor.
* Vervolgens de eerste straat rechts inslaan (Sint Ceciliastraat).
* Onder het spoor en vervolgens linksaf (Alleenhouderstraat).
* Nu gedurende enkele ldlometers deze straat, die verderop overgaat in een vrijliggend fietspad, aanhouden. U houdt steeds het spoor aan uw linkerhand.
* Ongeveer 1500 meter voorbij Station Tilburg West op de kruising met de Zwartvenseweg linksaf.
* Voorbij de spoorwegovergang het vrijliggende fietspad aan de linkerzijde van de Zwartvenseweg volgen.
* Aan het eind van dit fietspad, dat enkele scherpe bochten maakt, komt u op een T-kruising met de Bredaseweg. Deze oversteken en op het fietspad aan de overkant rechtsaf.
* Na 100 meter linksaf een fietspad in (Bels Lijntje). Dit pad is aangelegd over de oruleidingsspoorlijn, die in 1958 is aangelegd. Daarmee konden de treinen over het oude Belse Lijntje om het centrum van Tilburg heen geleid worden, en dat had belangrijke stedenbouwkundige en verkeerstechnische voordelen. Ook al in verband met de spoorwegwerken in Tilburg waarbij de oost-westlijn van de spoorwegen op dijken en viaducten werd gebracht.
* Het Belse Lijntje blijven volgen richting Alphen, de weg wijst zich vanzelf. U verlaat, voorbij een groot viaduct, de stad, en bereikt daar de oude spoordijk die zich met zijn royale beplanting mooi voegt in het omringende landschap. Links, enkele honderden meters voorbij het viaduct, is aan de hand van de beplanting nog te zien waar met een flauwe bocht de zijlijn naar Goirle afboog.
* U passeert na enkele kilometers het dorp Riet; van het station is niets meer terug te vinden.
* U bereikt na 7 kilometer het dorp Alphen. Een langgerekt witgeverfd gebouw, Belgisch van architectuur, herinnert aan het voormalige station. Dit is verder ook het enige bouwwerk op deze route dat nog een spoor- of tramwegverleden heeft.
* Op het eind van het fietspad, bij eetcafé De Statie linksaf.
* Bij een crucifix, en fietsrichtingaanwijzer nr. 17057, linksaf (Hondseind).
* Bij paddenstoel 24702 linksaf (richting Hilvarenbeek) (Hondseind).
* Bij paddenstoel 24701 linksaf (richting Hilvarenbeek) (Baarlesebaan). Dit ontginningslandschap is wat vlak. Maar de rust en ruimte rondom, met hier en daar een veelbelovende kerktoren, maken veel goed.
* Bij paddenstoel 24700 rechtsaf (richting Hilvarenbeek) (Nieuwkerkse Baantje). Links ziet u in het bos een wat geheimzinnig en in ieder geval on-Hollands aandoend kloostertje, bouwjaar ± 1910. U staat hier pal aan de Belgische grens. Aan het Nieuwkerkse Baantje ziet u een gave witte grenspaal langs de weg staan. Ook de twee boerderijen, iets verderop langs deze weg aan uw rechterhand, staan op Belgisch gebied.
* Aan het eind van deze weg linksaf (Turnhoutsebaan).
* Na 50 meter rechtsaf (richting landgoed Gorp). U komt nu op een landgoed, Gorp, dat de laatste honderd jaar in geen enkel opzicht veranderd lijkt te zijn. U volgt de brede onverharde weg, en kruist een fraaie kronkelende beek (Lei) die aan Rijkswaterstaat is ontkomen, en ziet o.a. twee 17e-eeuwse boerderijen (één met een merkwaardig, rietgedekt torentje). * Op een driesprong bij paddenstoel 21311 rechtsaf U passeert nu het landhuis Gorp, dat op een Belgisch nepkasteeltje lijkt.
* ± 100 meter voorbij dit landhuis linksaf een klinkerweg inslaan (bij een witte slagboom).
* Deze klinkerweg ruim 2 kilometer volgen; de weg knikt tweemaal naar links en maakt kort daarna een flauwe bocht naar rechts.
* ± 100 meter voorbij de bocht naar rechts bereikt u een kruising met een brede zandweg (bij bord MOTORVOERTUIGEN VERBODEN). Hier rechtsaf.
* Aan het eind van deze soms mulle, soms modderige zandweg, die gelukkig niet al te lang is, linksaf over een fietspad, en onmiddellijk daarna weer linksaf (De Vosserijten). Deze fraaie bomenlaan met een smal pad ertussen ligt op het tracé van de voormalige tramlijn Turnhout-Hilvarenbeek-Tilburg. Mooi is ook het gezicht op het dorp Goirle met zijn enorme neogotische kerk. Vanaf deze kant gezien lijkt het een plattelandsgemeente, maar schijn bedriegt: ook Goirle is al sinds de negentiende eeuw industriegemeente en daarnaast woonplaats voor gefortuneerde Tilburgers. U zult dat kunnen zien aan de royale villa’s langs de Tilburgse- en Goirleseweg.
* Op het plein voor de kerk van Goirle rechtdoor blijven gaan (Tilburgseweg). Tip voor liefhebbers van oude industriegebouwen: sla eerst nog even linksaf de Bergstraat in, en bekijk het fraaie complex van de HaVeP-fabrieken, met sheddaken en uitgekraagde schoorstenen, een stukje Lancashire in Nederland. Hier, ter hoogte van de Parallelweg, was ook het eindpunt van de spoorlijn Goirle-Tilburg, die hij Riel op hel Belse Lijntje aansloot.
* Nu simpelweg rechtdoor blijven gaan over de Tilburgseweg tot het centrum van Tilburg, ruim 5 kilometer lang. U fietst achtereenvolgens over:
* Goirleseweg (met het stadion van Willem II)
* Laarstraat
* Korvelplein (met fraaie r.-k.kerk uit de jaren twintig)
* Korvelseweg
* Lieve Vrouweplein (met een prachtig beeld van Onze-Lieve-Vrouwe van het Heilig Hart: vrij veel herinnert in Tilburg nog aan het rijke roomsche leven, ook langs deze route).
* Op de kruising met de Schouwburgring rechtdoor (Schoolstraat).
* Meteen daarna rechtsaf (Heuvelstraat). Let op de oude hervormde kerk aan uw linkerhand.
* De Heuvelstraat is een fietsstraat, die op een pleintje naar links knikt (Nieuwlandstraat). Tip: bekijk, voordat u de Nieuwlandstraat inrijdt, de mooie kapel Onze-Lieve-Vrouwe-ter-Nood, ietwat weggestopt aan uw rechterkant. Een fraai stukje Frans aandoend modernisme uit de wederopbouwtijd.
* Aan het eind van de Nieuwlandstraat, en de in het verlengde liggende Stationsstraat, vindt u het NS-station.

Toeristische tips:
* De musea in Tilburg: ik noem hier alleen de Pont-collectie van eigentijdse beeldende kunst (gevestigd in een fraai oud fabrieksgebouw) en het Textielmuseum (idem).
* Safaripark de Beekse Bergen.